हे जरूर करा

हॉट्स अॅप, ,मेल अथवा फेसबुक अशा माध्यमांवर कोणी तुमची इच्छा नसताना चॅट करत असेल, तर त्या व्यक्तीला ब्लॉक करा.
अशा माध्यमातून कोणी तुम्हाला अश्लील संदेश, फोटो, व्हिडीओ पाठवत असेल तर सायबर क्राईम विभागात त्यांची तक्रार करा.
अशा व्यक्तींना आपल्या पेजवरून, संपर्क यादीतून काढून टाका. त्यांना ब्लॉक करा.
तुमचे एखाद्या व्यक्तीकडे खाजगी फोटो, व्हिडीओ असतील आणि त्यासाठी ती व्यक्ती तुम्हाला ब्लॅकमेल करत असेल तर विश्वासातल्या व्यक्तीला सांगा आणि पोलिसात तक्रार करा.
आपल्या वैयक्तिक/खाजगी जीवनातील क्षणांचा दुरुपयोग होणार नाही यासाठी सावध असा. छुपे कॅमेरे लावून कोणी शूटिंग करणार नाही यासाठी सावधानता बाळगा.
आपला मोबाईल, लॅपटॉप, कम्प्युटर कोणालाही देताना आपल्या वैयक्तिक/खाजगी माहिती लॉक करा अथवा माहिती दुसरीकडे ठेवा.
तुमच्यासोबत काहीही चुकीचं घडलंय/घडतंय असं लक्षात आल्यास ताबडतोब मदत घ्या, पोलिसात तक्रार करा.

हे कधीही करू नका

व्हॉट्स अॅप / मेल / फेसबुकवर कोणी तुमची इच्छा नसताना चॅट करत असेल, तर त्याच्याशी चॅट करू नका. / त्यांना रिप्लाय करू नका.
आपल्या कोणत्याही अकाऊंटचा पासवर्ड कोणालाही सांगू नका.
अपरिचित व्यक्तीला आपल्या अकाऊंट (फ्रेंड लिस्ट) शी जोडू नका.
आपला मोबाईल कोणालाही वापरायला देऊ नका.
तुमचे खाजगी फोटो, व्हिडिओ व्हॉट्स अॅप/मेलवर कोणत्याही व्यक्तीला (तुमच्या जवळचीही असली तरी.) सहसा पाठवू नका.
आपला आणि इतरांचा खाजगीपणा जपा. ऑनलाइन व्हिडिओ कॉलमध्ये कोणाही व्यक्तीने (तुमच्या जवळची असली तरी.)
तुमचे खाजगी शरीर दाखवायला सांगितले, तरी तसे करू नका. (त्या चित्रांचा दुरुपयोग होऊ शकतो.)
तुमच्या कितीही जवळची व्यक्ती असली, तरी तुमच्यामधल्या खाजगी क्षणांचे तुमच्या नकळत किंवा तुम्हाला माहिती असतानाही फोटो काढले जात असतील अथवा रेकॉर्ड केले जात असेल, तर तसे होऊ देऊ नका.
असं करणाऱ्या व्यक्तींना घाबरू नका आणि गप्पही बसू नका.

लेखन – विद्या देशमुख